جمعه سیاه یا همان Black Friday یکی از رسم های مرسوم در کشور های اروپایی و آمریکایی می باشد.
که مردم خرید سال نو خود را در این روز انجام می دهند
و خود را برای سال میلادی جدید آماده می کنن.
حراج جمعه
جمعه سیاه یا حراج جمعه در آمریکا روز بعد از روز شکرگزاری است
که عملاً آخرین جمعه ماه نوامبر بهشمار رفته و آغاز آیین خرید برای کریسمس حساب میشود.
در واقع جمعهٔ سیاه، یک روز تعطیل نیست، اما اکثر شرکتها این اجازه را به کارکنان خود میدهند
که این روز را مرخصی گرفته و به خرید سال نو بپردازند.
سالها است که این روز، شلوغترین روز برای فروشندهها است.
هر چند آمریکای شمالی محل اصلی رخداد این سنت است،
اما همچون بسیاری از سنتهای دیگر این منطقه، این سنت نیز به کشورهای دیگر سرایت کردهاست.
این روز به قدری اهمیت دارد که فروشگاهها قبل از ساعت ۴ صبح کار خود را آغاز کرده
و مردم از همان زمان برای خرید به فروشگاه هجوم میآورند و باید تا قبل از آغاز شب خرید کرده باشند.
گوشه ای از تاریخ جمعه سیاه
قرنها است که صفت سیاه در فرهنگهای مختلف برای توصیف رویدادی بدشگون استفاده میشد.
در تاریخ آمریکا، عبارت «جمعه سیاه» به رسوایی بازار طلا، در روز ۲۴ سپتامبر سال ۱۸۶۹ اشاره دارد.
پس از پایان جنگ داخلی آمریکا، بین ایالات متحده آمریکا و ایالات مؤتلفه آمریکا، نوبت به دوران دوازده ساله بازسازی آمریکا رسید.
بدین ترتیب، ایالتهای شکست خورده جنوبی، مورد بازسازی ایالتهای شمالی پیروز قرار گرفتند.
دو تن از زمین خواران آن دوره به نام جِی گولد (Jay Gould) و جیمز فیسک (James Fisk)
به واسطه خریدهای عمده در مدتی کوتاه، انحصار موقت طلا را به دست گرفتند.
آنها از این طریق سود کلانی به دست آوردند. دولت وقت که بهموقع متوجه این سوءاستفاده نشد،
حجم طلای بالایی را روانه بازار کرد تا قیمت از دست رفته ثابت شود.
اما در نهایت، زندگی بسیاری ویران شد، و از آن روز به نام جمعه سیاه یا بلک فرایدی یاد میشود.
چرایی حراج جمعه
فلسفه اصلی حراج جمعه تخفیف بر روی تمامی کالاها است.
تخفیفی که باعث ترغیب مشتریان برای رفع نیازهای خود با هزینه کمتر در آستانه سال نو، و خالی شدن انبار فروشگاهها با حاشیه سودی کمتر است.
اما در سالهای اخیر رقابت بین فروشندهها به حدی بالا گرفت که مفهومی به نام Doorbuster به وجود آمد. اما Doorbuster به چه معنا است؟
همانطور که میدانید کلمه Door به معنای «در» بوده و کلمه Buster به معنی انفجار یا شکستن چیزی است.
به همین دلیل کالاهای با تخفیف ویژه را Doorbuster نامیدند زیرا این کالاها باعث صف کشیدن مردم پشت درهای فروشگاه شده
و حتی در بسیاری از موارد نیز تراکم جمعیت مشتریان باعث شکسته شدن در فروشگاه شد.
کالاهای با تخفیف ویژه در واقع یکی از کاتالیزورهای حراج جمعه بوده و افراد زیادی را به خود جلب میکنند.
این کالاها عموماً از محصولات بسیار جذاب بازار نظیر گوشیهای پرچمدار، تلویزیونهای بزرگ، آخرین نسل دوربینها یا آخرین و گرانقیمتترین لباسها هستند
که با تخفیفی باورنکردنی حتی تا ۷۰ درصد زیر قیمت اصلی خود عرضه میشوند.
طبیعی است که فروشنده برخی از این کالاها را با ضرر عرضه میکند و فروش انبوه آنها کار غیرعقلانی است.
به همین دلیل تعداد کالاهای با تخفیف ویژه (Doorbuster) محدود بوده و عموماً در همان ثانیههای اول شروع حراج به پایان میرسند.
حراج جمعه در جهان
استثناییترین روز حراجی در دنیا یا همان بلک فرایدی (حراج جمعه) این روزها همه گیر شدهاست.
در اکثر نقاط دنیا این روز به عنوان پادشاه حراجیها به رسمیت شناخته شده و برگزار میشود.
خریداران همواره به این روز به عنوان فرصتی طلایی برای خرید نگاه کرده و نوع و تاریخ برگزاری این حراجی در هر یک از کشورهای دنیا با توجه به فرهنگ آنها متغیر است.
کشور ایران
در ایران فروشگاههای اینترنتی و همچنین فروشگاههای کوچک و خردهفروشیها، بهاین مورد توجه داشته و تخفیفاتی را ارائه میدهند.
رقابت فروشگاهها در این روز باعث واقعی بودن بیشتر تخفیفها شدهاست.
همچنین گاهیً برخی فروشگاههای اینترنتی از یک هفته قبل با ایمیلها و پیامکهایی به اطلاع مردم میرسانند که فروش هیجان انگیز در این روز آغاز خواهد شد.
آمریکا
از آنجاییکه این کشور اصلیترین برگزارکننده حراج بلک فرایدی و منشأ آن است،
آخرین جمعه ماه نوامبر در آن حال و هوایی ویژهای دارد. تقریباً میتوان گفت هیچیک از فروشگاههای آفلاین و آنلاین آمریکا نیست
که در این روز کالاهای خود را با تخفیف به فروش نرساند. زیرا اگر فروشگاهی با موج و شلوغی تخفیفهای این روز همراه نشود
باید قید فروش محصولات خود را زده و دستکم یک هفتهای را با ضرر و زیان سر کند.
فروشگاههایی که در آمریکا به حراج بلک فرایدی میپردازند را میتوان به سه دسته تقسیم کرد.
دسته اول فروشگاههای خردهفروش و نمایندگیهای برندها، دسته دوم فروشگاههای زنجیرهای بزرگ و در آخر فروشگاههای آنلاین.
در فروشگاههای حقیقی از ایالتهایی که بهترین پیشنهادها را ارائه میدهند میتوان به تگزاس (شهر هاستون)،
نوادا (شهر لاس وگاس)، کالیفرنیا (شهر لوسآنجلس)، مینه سوتا (شهر مینیاپولیس) و فلوریدا (شهر اورلاندو) اشاره کرد.
در این بین نیویورک با نزدیک به ۷۶ هزار مغازه خردهفروشی و ۹ فروشگاه زنجیرهای و همچنین ایالت تگزاس
با بیش از ۳۰ هزار فروشگاه خردهفروشی و بیش از ۶۰ فروشگاه زنجیرهای از بزرگترین مراکز خرید آمریکا هستند.
بریتانیا
عبارت بلک فرایدی در بریتانیا مفهوم متفاوتی داشت.
بهطور معمول، آخرین جمعه پیش از کریسمس از سوی پلیس و سرویس سلامت همگانی، بلک فرایدی لقب گرفته بود.
در آن روز، نیروهای دولتی خود را برای مقابله با باری آماده میکنند که بر روی دوش مراکز اورژانسی قرار میگیرد.
از جمله اقدامات آنها، میتوان به برپایی مراکز سیار اورژانس در مناطق پر رفتوآمد شهری اشاره کرد.
با اوج گرفتن و افزایش بینظیر فروش در روز بلک فرایدی در آمریکا، این حراجی در سایر کشورها نیز شکل گرفت.
در سال ۲۰۱۳، شرکت آسدا (Asda) به فکر جا انداختن کاربرد بلک فرایدی در بریتانیا افتاد.
برخی از فروشگاههای آنلاین هم به این موج پیوستند، و این اتفاق هر روز فراگیرتر میشود.
رفته رفته خردهفروشهای بیشتری به این موج پیوستند، و برچسب تخفیفهای ویژه خود را روی محصولات چشمگیر زدند.
نیروهای پلیس، در سرتاسر بریتانیا به فروشگاههای حقیقی کشیده میشدند.
فروشگاههای بیتجربه، نمیتوانستند سیل خریداران را کنترل کنند.
موارد بیشماری از آسیبهای جزئی گرفته تا سرقت از مغازهها در این روز اتفاق میافتاد.
در سال ۲۰۱۵ میزان خرید محصولات از فروشگاههای حقیقی و آنلاین مرز ۲ میلیون پوند را رد کرد.
در همین سال بلک فرایدی پرمنفعتترین روز خرید در بریتانیا لقب گرفت و در رتبه اول ایستاد.
کشور فرانسه
صرف یک کشور توسعه یافته بودن، دلیل نمیشود سنتی مثل بلک فرایدی چندین دهه در فرانسه قدمت داشته باشد.
پایتخت مد جهان نیز تنها در سال ۲۰۱۴ با پدیده بلک فرایدی آشنا شد. تاجران و مغازه داران، به مرور این سنت را در فرانسه جا انداختند.
غولهایی مثل اپل و آمازون هم در همین سال با تخفیفهای ۸۵ درصدی مردم را به فروشگاههای خود میکشیدند.
فرانسه زبانها نیز از ترجمه لغت به لغت این عبارت استفاده میکنند، و آن را (Vendredi noir) یا همان بلک فرایدی میخوانند.
کشور کانادا
همسایه سردتر و شمالی آمریکا سالها بود که اسم بلک فرایدی به گوشش خورده بود.
در دورانی که ارزش دلار کانادایی از آمریکایی بیشتر بود، برای خرید به آمریکا سفر میکردند.
مردم این کشور، نه تنها برای حراجی بزرگ بلک فرایدی، بلکه برای خریدهای جزئی خود هم همسایه گرمتر خود را انتخاب میکردند.
در سالهای اخیر که تفاوت ارزش این دو دلار کمتر شد، فروشگاههای کانادایی دست به کار شده تا از مهاجرت مردم به جنوب جلوگیری کنند.
امروزه، بلک فرایدی به سبک آنلاین رواج بیشتری در کانادا پیدا کرده. این سنت در سال ۲۰۰۸ شروع شد، و در ۲۰۱۲ به اوج خود رسید.
کشور هند
بلک فرایدی در هند هم شهرت پیدا کرد. تعداد فروشگاههای آنلاینی که این سنت را گسترش میدهند، رو به رشد است.
بازارهای اینترنتی بزرگ در هند این روز حراجی را برگزار میکنند.
شرکتهایی مثل (Flipkart), (Snapdeal) و آمازون تخفیفهای جذابی در این روز به مشتریان خود میدادند.
رویداد سه روزه دیگری به نام جشنواره بزرگ فروشهای آنلاین (GOSF)، در ماه دسامبر در این کشور رواج دارد
اما برای متمرکزسازی فرصتهای طلایی خرید در روز بلک فرایدی، شرکتهایی نظیر گوگل حضور خود را در این جشنواره قطع کردند.
میل به برگزاری بلک فرایدی بین جمعیت یک میلیاردی این کشور روز به روز بیشتر میشود.
کشور چین
چین باستان مراسم بلک فرایدی ندارد. دلیل آن هم برگزاری روز مجردها (Singles’ Day) درست یک هفته پیش از آن است.
گوآن جون جیه (Guanggun Jie) درست در تاریخ یازدهم، یازدهمین ماه میلادی، مردم چین روز مجردها را جشن میگیرند.
قدمت برگزاری آن به اوایل دهه ۹۰ میلادی برمیگردد. دلیل آن هم وجود چهار رقم یک در این تاریخ است (۱۱/۱۱).
فروش آنلاین این روز بزرگ در چین همه ساله رو به رشد است.
۹٫۳ میلیارد در سال ۲۰۱۴ خرید در سایتهای آنلاین و ۱۴٫۳ میلیارد دلار در سال ۲۰۱۵ از جمله رکوردهای فروش آنلاین در این روز به حساب میآید.